Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του πολιτισμού των λαών της Αφρικής είναι η χρήση μάσκας κυρίως σε τελετές. Πιστεύεται ότι οι μάσκες άρχισαν να χρησιμοποιούνται πριν από την παλαιολιθική εποχή. Είναι φτιαγμένες κυρίως από ξύλο αλλά και από μια ευρεία ποικιλία άλλων υλικών όπως μέταλλα, συνήθως χαλκό ή μπρούντζο, διαφόρων τύπων υφάσματα, δέρματα και άλλα. Πολλές φορές έχουν διάφορα διακοσμητικά στοιχεία όπως μαλλιά, κέρατα και δόντια ζώων, κοχύλια, ακόμα και κέλυφος αυγών. Η χρήση της συνήθως περιλαμβάνει χορό, τραγούδι και προσευχή.
Οι αφρικανικές μάσκες θεωρούνται από τα ωραιότερα δημιουργήματα στον κόσμο της τέχνης και είναι περιζήτητα από συλλέκτες. Έχουν επηρεάσει την δυτική τέχνη ιδιαίτερα κατά τον 20ο αιώνα. Καλλιτεχνικά κινήματα όπως ο κυβισμός, ο φωβισμός και ο εξπρεσιονισμός εμπνεύστηκαν από τις αφρικανικές μάσκες.
|
Οι δεσποινίδες της Αβινιόν |
Για παράδειγμα, ο Pablo Picasso αν και δεν πήγε ποτέ στην Αφρική επηρεάστηκε πολύ από τις αφρικανικές μάσκες. Κομβικό σημείο για την τέχνη του ήταν μια επίσκεψή του, το 1907, στο λαογραφικό μουσείο του Τροκαντερό στο Παρίσι, όπου παρουσιάζονταν αφρικανικά εκθέματα. Αργότερα αναφερόμενος στις μάσκες της Αφρικής, είπε: «... ήταν πράγματα μαγικά... μεσολαβητές... στρέφονται ενάντια σε οτιδήποτε- ενάντια σε άγνωστα απειλητικά πνεύματα...».
|
Woman's head |
«Οι δεσποινίδες της Αβινιόν» είναι το πρώτο έργο του με πρόδηλες τις αφρικανικές επιρροές. Ακολούθησαν και άλλα έργα, όπως το γλυπτό «κεφαλή μιας γυναίκας» επηρεασμένο από τις μάσκες του Κονγκό, που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι των φυλών για να έρθουν σε επαφή με τα πνεύματα.
|
The dance |
Ο Andre Derian είχε μια εντυπωσιακή συλλογή αφρικανικής τέχνης, την οποία ξεκίνησε αγοράζοντας μια μάσκα της φυλής Fang. Ο πίνακας «The dance» είναι ένας από αυτούς που δείχνουν την επιρροή της αφρικανικής τέχνης στο έργο του.
|
Μάσκα Ngil |
Ο Amadeo Modigliani γοητεύτηκε και αυτός από τις μάσκες της φυλής Fang. Οι άνθρωποι της φυλής αυτής, χρησιμοποιούσαν μάσκες στις μυστικές κοινωνίες τους. Οι άνδρες φορούσαν τις μάσκες Ngil κατά την είσοδο νέων μελών καθώς και κατά την δίωξη των παραβατών. Μάσκες όπως αυτές που φοριούνταν από πλανόδιους τροβαδούρους, κυνηγούς και μάγους-τιμωρούς καλύπτονται με καολίνη, ένα αργιλικό ορυκτό, και είναι μεγάλες επιμήκεις και βαμμένες άσπρες με τα χαρακτηριστικά του προσώπου να περιγράφονται με μαύρο χρώμα.
|
Μάσκα Baule |
Ο Modigliani επηρεάστηκε επίσης από τις μάσκες των Baule που χρησιμοποιούνταν κατά της γιορτής της συγκομιδής, σε λιτανείες προς τιμήν διακεκριμένων επισκεπτών καθώς και σε κηδείες σημαντικών προσωπικοτήτων. Το στρογγυλό πρόσωπο αντιπροσωπεύει την ζωοποιό δύναμη του ήλιου και τα κέρατα συμβολίζουν την μεγάλη δύναμη του βουβαλιού. Οι μάσκες αυτές είναι κατασκευασμένες από ξύλο με τρύπες στα μάτια και χαρακτηριστικό είναι το ορθογώνιο στόμα.
|
Μάσκα Bwa |
Άλλες φυλές που χρησιμοποιούσαν χαρακτηριστικές μάσκες είναι, για παράδειγμα, η φυλή των Bwa που φορούσαν μάσκες που πιστεύεται ότι είχαν μαγικές δυνάμεις. Οι μάσκες αυτές είναι σανίδες με ένα στρογγυλό πρόσωπο στη μια άκρη και ένα μισοφέγγαρο στην άλλη. Τα μάτια του προσώπου προέρχονται από την κουκουβάγια και η μύτη από τον βούκερο. Και τα δύο αυτά πουλιά θεωρείται ότι έχουν μαγικές ιδιότητες.
|
Μάσκα Yohure |
Η φυλή Yohure είναι γνωστή για τις όμορφες μάσκες της, που συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων και των ζώων. Έχουν περίτεχνα χτενίσματα που συχνά περιλαμβάνουν κέρατα, έχουν επιμήκη πρόσωπα με υψηλό μέτωπο και τοξωτά φρύδια. Το πρόσωπο περιγράφεται με τριγωνικά σχέδια ζιγκ-ζαγκ. Χρησιμοποιούνταν σε τελετές χορού για να βοηθήσουν τους χωρικούς να συμβιβαστούν με το θάνατο του ενός από τους ανθρώπους τους.
|
Μάσκα Mwana Pwo |
Οι μάσκες Mwana Pwo, που σημαίνει νεαρή γυναίκα, της φυλής Chokwe, φοριούνταν για να αποτίσουν φόρο τιμής στις γυναίκες προγόνους, που θεωρούνταν ότι ήταν υπεύθυνες για την γονιμότητα.
|
Μάσκα Punu |
Οι άνθρωποι της φυλής Punu κατασκεύαζαν μάσκες που αντιπροσώπευαν την εξιδανικευμένη ομορφιά των γυναικών της φυλής και σκαλίζονταν από τους άνδρες.
Πλέον, οι σταδιακές επιπτώσεις της κατανομής των εδαφών και η επακόλουθη ζημιά στις παραδοσιακές οικονομίες οδήγησαν στην μετατόπιση μεγάλου αριθμού ανθρώπων και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χαθούν οι φυλετικές ταυτότητες και οι τελετές μάσκας δεν είναι πλέον συνηθισμένες στην Αφρική.